Ingediend door Nicole op
Duurzame gedragsverandering mislukt meestal, stelt psycholoog Martin Appelo. Ook als we enorm intrinsiek gemotiveerd zijn. Voor je het weet neemt de automatische piloot het weer over (want oud gedrag kun je niet wissen). Het komt aan op continu reflecteren op je gedrag en intenties, oefenen en discipline.
Als collega en leider kun je een motor zijn door steun en door groei te integeren in de gehele bedrijfsvoering.
Zo'n 25 jaar geleden leidde ik vol enthousiasme Postbus 51-campagnes om mensen aan te zetten tot gedragsverandering. Onderzoeken lieten zien dat het nog niet zo eenvoudig werkte en dat bijvoorbeeld boetes en beloningen een effectievere manier zijn dan communiceren over de effecten van (niet-)duurzaam gedrag voor mens en milieu.
Via de wijsheden vanuit oa het boeddhisme kreeg ik een nieuw inzicht: als mensen maar weer meer met zichzelf en de ander verbonden zijn, gaan ze vanzelf - vanuit intrinsieke motivatie - bijdragen aan 'een betere wereld voor iedereen'. Ik werd trainer en leerde vol overgave het gedachtegoed en de tools van verbindende communicatie.
Echter, de vele trainingsdagen die mensen erin stopten, inclusief ikzelf, leidden niet perse tot duurzame verandering. Ik ben hoog intrinsiek gemotiveerd, heb er jaren in geïnvesteerd, en als ik moe of gestrest ben kan ik nog steeds alles behalve verbindend zijn. Oud gedrag blijft... Nieuw gedrag zakt weg. Blijvend onderhoud is nodig. De droom van 'onbewust bekwaam gedrag' lijkt een utopie...
Wie kent niet zo'n voorbeeld. Ben je een aantal jaar super gezond koolhydraten-arm aan het eten of gestopt met roken, en begin je ineens weer...
Diverse psychologen bieden hiervoor verklaringen. Zo stelt Martin Appelo dat alle drie de lagen van je brein (het reptielenbrein, het limbische systeem en de neocortex) hiervoor moeten samenwerken. En dat vergt enorm veel discipline. Of ik zo'n motivatie en inzet kan verwachten van mijn deelnemers (die soms door hun baas gestuurd zijn), laat zich raden.
10 tot 20% van de mensen houdt een gewenste gedragsverandering na een jaar nog vol. Wie iets aan z'n levensstijl probeert te veranderen, heeft 25% kans dat hij binnen een week opgeeft. Ruim 80% doet dat na een jaar, aldus Marin Appelo in zijn boek 'Waarom veranderen (meestal) mislukt.
Mensen vallen terug vanwege 'bio-psychosociale' mechanismen, volgens Appelo.
Het levert hen zogenoemde ziektewinst op: het oude gedrag vervuld meer behoeften dan dat het nieuwe gedrag doet. Dat werkt als het ware als een beloning voor het limbische systeem 'hm lekker" en de neocortex kan daar niet altijd weerstand tegen bieden. Mensen zeggen dan bijvoorbeeld: "Eigenlijk wil ik dit niet. Maar ja, het is niet anders."
Of mensen kunnen de sociale druk soms niet weerstaan. Waar mensen samen zijn, is in principe altijd een verhoogde stresstoestand en dat maakt de neocortex waar onze waarden en normen zetelen, minder toegankelijk. Onder sociale druk doen we dingen die we anders nooit zouden doen.
En dan zijn er nog de 'mindfucks': allerlei slimme manieren van het brein om zichzelf en ons voor de gek te houden. Zoals het naar beneden bijstellen van verwachtingen om zo negatieve stress te voorkomen: "Het hoeft niet perfect te zijn." Of je legt de problemen buiten jezelf: "Ik wist het niet". Dit is een hele favoriete mindfuck voor velen van ons.
Hoe kan duurzaam veranderen dan wel? Appelo heeft hiervoor een formule ontwikkeld. Duurzaam veranderen is een functie van 'innerlijke druk', discipline en 'interne attributie'.
Innerlijke druk kan ontstaan door het lijden onder de actuele omstandigheden, door het verlangen naar en beschikbaar hebben van een alternatief en door het wegnemen van ziektewinst of sociale druk.
Discipline is het vermogen om weerstand te bieden aan de automatische piloot. Interne attributie is dat je mislukking en tegenslag aan jezelf toeschrijft en niet aan anderen of aan de omstandigheden.
Op ieder van deze drie factoren moet je hoger dan 0 scoren, wil je duurzaam veranderen.
Bijvoorbeeld: Stel je hebt geen alternatief beschikbaar om anders met je woede om te gaan, behalve schreeuwen. Dan kun je nog zo gedisciplineerd zijn, maar zul je dat gedrag waarschijnlijk gaan vertonen in een 'triggersituatie'. Stel dat je geleerd hebt om dan tot 10 te tellen, of je te gaan afzonderen, of een intern proces te doen om je woede te transformeren in een verzoek wat je wel wilt, dat kan je gedag veranderen. Mits je gedisciplineerd bent en je jezelf verantwoordelijk houdt voor jouw gedrag.
Zelfverbinding, sociale steun en richtingaanwijzers vergroten de kans op duurzame gedragsverandering.
Zo is het belangrijk helder te hebben waarvoor je het doet. Hierop moet je een aantrekkelijk antwoord hebben vanuit je hart. Zolang de oude gewoontes niet echt slecht voelen of tot een directe behoeftebevrediging leiden, hebben de onderste lagen van het brein er weinig belang bij te veranderen.
Organiseer steun en sociale druk. Zorg voor een buddy, een maatje die je ondersteunt, enthousiasmeert en waarmee je je voortgang kunt vieren. En die je helpt om verleidingen te weerstaan en gewoontepatronen te doorbreken.
Gebruik reminders en richtingaanwijzers om je aan het gewenste gedrag te herinneren. Bijvoorbeeld plak een post it op je computer.
Als collega, leider en team kun je de ander ook ondersteunen bij zijn ontwikkeling. Zo werken steeds meer organisaties aan een werkplek en cultuur die de persoonlijke groei van kennis, houding en gedrag blijvend bevorderen. Bijvoorbeeld door feedback als continue ervaring in te zetten. Hierover gaat de E-zine van november.
Voor nu is mijn conclusie dat duurzaam veranderen moeilijk maar niet onmogelijk is. Als individu kun je er het nodige aandoen en ik hoop je met bovenstaande te inspireren.
Werken aan duurzame gedragsverandering? Tijdens (team)coaching en training is dit een belangrijk aandachtspunt van CommunicatieWijs. Meer weten? Bel/ mail gerust.
